Vlaanderen maakt werk van een meer duurzame stedelijke logistiek en het voorgoed weren van vervuilende vracht- en bestelwagens uit de stad. Vandaag ondertekende Lydia Peeters, Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken, samen met meerdere Vlaamse administraties, sectororganisaties en andere stakeholders de intentieverklaring om een emissievrije belevering van onze steden te realiseren. Minister Lydia Peeters: “Nu de voorbereidende studie over de uitrol van zero-emissie zones in haar eindfase zit, starten we nu een multi-stakeholdertraject. Dat moet leiden tot een kaderovereenkomst waarmee Vlaanderen een uniforme regelgeving wil realiseren die gedragen wordt door de sector en van toepassing is op al onze Vlaamse steden.”
In het Vlaamse regeerakkoord en de Vlaamse lucht- en klimaatbeleidsplannen is opgenomen om vanaf 2025 een emissievrije stedelijke distributie te realiseren. Onderzoek leert dat stedelijke logistiek enorm veel bijdraagt aan de luchtvervuiling. Het gaat dan om het rondbrengen van pakjes met bestelwagens, afvalophaling, het leveren van materiaal voor supermarkten of bouwwerven, …. Van de CO2-uitstoot in steden die veroorzaakt wordt door transport, is minstens 25% afkomstig van goederenvervoer en diensten. Voor andere emissies, zoals stikstofoxiden en fijnstof, loopt dat op tot 30% of zelfs 50%. Daarnaast speelt logistiek ook een rol in files, verkeersveiligheid, ruimtebeslag en geluidsoverlast.
Stakeholdertraject bouwt verder op voorbereidende studie
In de zomer van 2021 startte het project emissievrije stedelijke distributie op. Toen keurde de Vlaamse Regering de nota goed waarin de werkwijze werd vastgelegd. Het volledige proces omvat een voorbereidend onderzoek, enkele pilootprojecten en een stakeholdertraject dat moet leiden tot een kaderovereenkomst. Om de stedelijke logistiek te vergroenen, werkt de Vlaamse overheid nauw samen met de (centrum)steden en stakeholders uit de sector. Minister Lydia Peeters: “Op deze manier wil de Vlaamse overheid een realistisch beleid uittekenen met aandacht voor de uitdagingen van de transport- en logistieke sector. We willen op die manier ook draagvlak creëren voor het nieuwe beleid. Duurzame stedelijke logistiek is belangrijk voor bereikbare en leefbare steden. Het is cruciaal om volop in te zetten op de vergroening van het goederenvervoer om zo ook binnen mobiliteit de klimaatuitdagingen aan te pakken.”
De voorbereidende studie startte in september 2022 en onderzocht de uitrol van zero-emissie zones (ZEZ) in (centrum)steden. Dit zijn stadsgebieden waar geen vervuilende vracht- of bestelwagens mogen rijden. Concreet brengt de studie de impact en randvoorwaarden voor zo’n invoering in kaart. Naast de noden met betrekking tot (laad-)infrastructuur, logistieke operaties en investeringen, werden flankerende maatregelen, zoals premies voor elektrische voertuigen en cargobikes, verder onderzocht. De case studies vonden plaats in Kortrijk, Leuven en Antwerpen en bevinden zich nu in een eindfase. Omdat het de bedoeling is dat alle steden kunnen leren uit deze cases, werd bij de selectie rekening gehouden met de representativiteit en schaalbaarheid naar het Vlaamse niveau.
Op basis van de voorbereidende studie schoof het Departement Mobiliteit en Openbare Werken enkele leidende principes naar voren. Deze dienden als basis voor de intentieverklaring die vandaag officieel ondertekend werd. Met de intentieverklaring engageren de steden, de betrokken sectoren en de Vlaamse overheid zich tot het creëren van gezamenlijke doelstellingen en een kader. Deze kaderovereenkomst moet dienen als basis voor een uniforme, samenhangende en heldere regelgeving die door alle partners worden uitgedragen.
De concrete uitwerking zal gebeuren via een multi-stakeholdertraject, dat met de ondertekening officieel gelanceerd werd en zal landen in de lente van 2024. Afgevaardigden van de stakeholders komen samen in vier thematische werkgroepen. Het is de bedoeling om, op basis van de resultaten uit de voorbereidende studie, afspraken te maken over de maatregelen, de rolverdeling te bepalen en prioriteiten te stellen.
Lijst van stakeholders
De intentieverklaring werd ondertekend door Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters, VVSG, het Departement Mobiliteit en Openbare Werken, de Vlaamse Milieumaatschappij, het Agentschap Binnenlands Bestuur, Belgian Cycle Logistics Federation, Vlaio (Vlaams Agentschap Innoveren & Ondernemen), Bond Beter Leefmilieu, Comeos Vlaanderen, Unizo, Embuild, Bouwunie, Empowering Logistics, Febiac, Fluvius, Transport & Logistiek Vlaanderen, Febetra, het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap en de Mobiliteitsraad van Vlaanderen (MORA).
De intentieverklaring kan nog door aparte ondernemingen en lokale besturen ondertekend worden die nauwer betrokken willen worden.
Link met Green deal Duurzame stedelijke logistiek en VIAVIA-project
De Green Deal Duurzame stedelijke logistiek was een eerder initiatief van de Vlaamse overheid rond dit thema. Via deze Green Deal wil Vlaanderen het efficiënt en emissievrij beleveren van steden bevorderen in Vlaanderen. Het project emissievrije stedelijke distributie is geen actie binnen de Green Deal maar een volgende stap in het bereiken van een emissievrije logistiek.
Daarnaast wordt dit project versterkt door het VIAVIA-project. Met VIAVIA (Vrachtvervoer Intelligent Aanpassen en Vergroenen via een Integrale Aanpak) wil de Vlaamse overheid het goederenvervoer over de weg, het water en in de lucht verduurzamen en modal shift richting water en spoor bewerkstelligen.